Ogólny pogląd na Tatry

Tatry wznoszą się na granicy Polski i Czechosłowacji, tworząc masyw górski typu alpejskiego — najwyższy i najwspanialszy nie tylko w obrębie luku Karpat, ale na całej przestrzeni pomiędzy Alpami a Kaukazem i Uralem. Stanowią one dla obu sąsiadujących krajów region turystyczno-wypoczynkowy o pierwszoplanowym znaczeniu. Ich wyjątkowość pod tym względem wynika przede wszystkim z niezwykłego zindywidualizowania i zróżnicowania zarazem krajobrazu górskiego — wysokości i strzelistości szczytów, wybitnych rysów rzeźby polodowcowej, bogactwa wód, wreszcie swoistego klimatu, warunkującego nie tylko wytworzenie się oryginalnej szaty roślinnej i społeczności zwierzęcej (o wyraźnie piętrowym układzie), ale również dającego podstawę szeroko rozbudowanemu po obu stronach granicy lecznictwu klimatycznemu, zwłaszcza schorzeń dróg oddechowych. Cale Tatry zajmują obszar 786 km3, tworząc owalne pasmo o rozmiarach 51,5 x 15 km. Główna grań przebiega łamaną linią od Przełęczy Zdziarskiej (1081 m) na pn. wsch. — po Przełęcz Huciańską (904 m) na zach. W rozwinięciu ma ona 75 km długości i rozgałęzia się w liczne boczne ramiona. Według obliczeń R. W. Schramma, znajduje się w niej 97 ważniejszych szczytów i turni o 22500 m łącznej sumy wzniesień. Najwyższe szczyty pasma — Gierlach (2655 m) i Łomnica (2632 m), a na zach. Bystra (2248 m) — nie wznoszą się w grani głównej, lecz w jej pd. odnogach. W ukształtowaniu zewnętrznym Tatr zarysowuje się podział na 3 odrębne człony — o różnej budowie geologicznej i — co się z tym wiąże — odmiennych formach rzeźby i krajobrazu. Człon pn.-wsch. tworzą ustawione poprzecznie do grani Tatr wapienne Tatry Bielskie, zajmujące obszar 67,5 km2 i kulminujące w Hawraniu (2152 m). Oddzielone od nich Przełęczą pod Kopą (1749 m), ciągną się granitowe Tatry Wysokie — najwyższe w całym paśmie i najbardziej efektowne (341 km2 — Gierlach, 2655 m). Na zach. od Przełęczy Liliowe (1952 m) wypiętrzają się Tatry Zachodnie — najrozleglejsze pod względem obszaru (402,5 km2), łagodniejsze jednak krajobrazowo i znacznie niższe (Bystra, 2248 m). Wielu geografów z członu tego wyodrębnia grupę Siwego Wierchu (1806 m), zbudowaną z wapieni i wykazującą odmienność nie tylko w ukształtowaniu, ale. także w szacie roślinnej i faunie. Pasmo otaczają ze wszystkich stron głębokie obniżenia podgórskie: od pn. i zach. — Kotlina Orawsko-Podhalańska, od wsch. — Kotlina Spiska, od pd. — Kotlina Popradzko-Liptowska. Dna tych obniżeń leżą w poziomie 500-700 m, co potęguje wrażenie wyniosłości i ogromu Tatr, bezwzględnie biorąc niezbyt przecież wysokich.